Een aantal weken geleden keken we al naar deze 20ste februari uit blijkens deze blog, maar vandaag is het dan toch echt exact 100 jaar geleden dat het futurisme de wereld in werd geschreeuwd. Maar dat er ook wol ontstond bleek in de navolgende jaren, toen met name Umberto Boccioni, Carlo Carra, Gino Severini, Luigi Russolo en Giacomo Balla er lustig op los schilderden en/of beeldhouwden. In februari 1912 werd er een tentoonstelling rondom het futurisme georganiseerd in Parijs, het eerste internationale optreden.
Boccioni schreef voor deze gelegenheid een nieuw, theoretisch essay, waarin hij de formele middelen aangaf om de dynamische constructie in de futuristische schilderkunst tot stand te brengen. Dit betrof dan zogenaamde ‘krachtlijnen’ en ‘strijdvlakken’ die, door het object in de ruimte uit te strekken, de interactie van vormen en omgeving tot stand brachten. Hun expositie werd niet door alle critici als vernieuwend beschouwd, maar dit kwam mede doordat in de jaren daarvoor andere kunstenaars als Delaunay, Leger, Picabia en Duchamp de futuristische thema’s van dynamisme, kinetica en de machine overgenomen hadden.
De futuristen experimenteerden met diverse vormen. Boccioni exposeerde met sculpturen, Balla verdiepte zich in de chronofotografie en Carra knutselde collages in elkaar. Oprichter Marinetti bleef ondertussen de schreeuwlelijk die permanent de revolutie bleef uitroepen. Ook sloten zich nieuwe kunstenaars aan, zoals Fortunato Depero, die de schepper zou worden van de ‘futuristische fotoperformance’.
De Italiaanse deelname aan de oorlog, in mei 1915, deed het patriottisme van de futuristen ontvlammen. Een aantal van hen sloot zich aan als vrijwilliger, aangespoord door hun gemeenschappelijke romantische ideaal. Het werd een regelrechte teleurstelling: de oorlog had niets heroisch en bleek een saaie routine. Daarbij kwamen een aantal futuristen om het leven. De belangrijkste, Boccioni, viel in augustus 1916 van zijn paard: hij stierf in het ziekenhuis in Verona, nadat zijn borst door paardenhoeven was verbrijzeld. Enkelen verlieten de futuristische beweging. Geconfronteerd met de verschrikkingen van de oorlog zou de kunst volgens hen moeten terugkeren naar een meer direct humanistische context.
Hiermee was het hoogtepunt van de futuristische beweging voorbij. Uiteraard waren er nog wel futuristen actief en ook in andere landen was hun invloed nog merkbaar. Maar zo dynamisch als het in de jaren ’10 was, werd het daarna nooit meer.
Bron: Giovanni Lista – Futurisme, ISBN 90 5764 213 1
NUtblog 